Omgevingsvisie gemeente Heiloo

Inleiding

Gemeenten moeten de komende jaren Omgevingsvisie opstellen. Dit is een nieuw instrument uit de Omgevingswet die in 2021 van kracht wordt. Daarbij is participatie een vereiste. Veel gemeenten worstelen hiermee, ook omdat niet omschreven staat hoe dit moet worden uitgevoerd. De omgevingsvisie omvat alle ruimtelijke aspecten van een gemeente, waaronder landschap. Een integrale kijk op cultureel erfgoed biedt kansen om in de omgevingsvisie de identiteit van een gebied te duiden en te verbinden met ambities voor de toekomst. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed stimuleert dit en heeft daartoe het project ‘Gewaardeerd Landschap’ gesubsidieerd. Hierin wordt een methodiek gebruikt om de landschappelijke kwaliteiten te achterhalen van 4 pilotgemeenten, waaronder Heiloo. We gebruiken een participatiemethode en stellen een landschapsbiografie op. Dit leidt snel tot resultaten en geeft gemeenten inzicht in wat bewoners in hun landschap waarderen. Die kwaliteiten koppelen we aan toekomstige ontwikkelingen in de gemeente. Zodoende ontstaat een gedragen beeld over hoe de gemeente toekomstige ruimtelijke opgaven tegemoet kan treden en daarbij landschapskwaliteiten kan benutten. We stellen samen met bewoners een landschapsbiografie op en geven handvatten (ontwerpprincipes) voor de toekomstige omgang met kernkwaliteiten. We koppelen die aan de ruimtelijke opgaven van de gemeente. Denk dan aan energie, water en infrastructuur.
Mede op basis van de pilot in Heiloo, is een handreiking verschenen voor gemeenten over hoe zij participatie vorm kunnen geven bij het opstellen van een Omgevingsvisie. Deze handreiking kunt u hieronder downloaden.

De opdracht

De omgevingsvisie is een nieuw instrument dat gemeenten moeten opstellen. Daar kunnen ze ondersteuning bij gebruiken, onder meer bij het (verplichte) onderzoek naar omgevingswaarden, waar landschap en erfgoed onder vallen. De wet schrijft bovendien voor dat er een participatief proces aan ten grondslag moet liggen. Ook daarin zijn gemeenten zoekende. Voor landschap en erfgoed kan Natuurlijke Zaken een helpende hand bieden door zowel het participatieproces te organiseren als met bewoners de kernkwaliteiten van hun landschap te benoemen via een zogenaamde landschasbiografie. Vervolgens worden deze gekoppeld aan toekomstige ruimtelijke opgaven.

Onze Aanpak

We maken samen met bewoners een landschapsbiografie, komen op basis daarvan tot het opstellen van de kernkwaliteiten van het huidige landschap en gaan die vervolgens omzetten in de ontwerpprincipes. In de Omgevingsvisie kan dit ingebracht worden en uitgewerkt in het Omgevingsplan. We verbinden verleden met het heden en vooral: met de toekomst! Eén van onze ambities is het in topconditie houden en toekomstbestendig maken van van erfgoed. 

We hebben bij de subsidiegever voorgesteld om 2 zaken te combineren: participatie en onderzoek naar omgevingswaarden, die beide in de nieuwe wet worden voorgeschreven. Innovatief is dat we daarnaast de opgehaalde waarden en wensen omzetten in ontwerpprincipes, zodat we verleden en heden aan elkaar knopen. Producten: landschapsbiografie, landschapsmatrix, participatie(-bijeenkomsten), Omgevingsvisie, ontwerpprincipes.

Voordelen inzet Natuurlijke Zaken

We zetten erfgoed duurzaam in voor de toekomst. We zorgen voor draagvlak, kennisvermeerdering rondom landschap, procesbegeleiding, kortom: we ontzorgen de klant voor dit werk. Voor werk waar veel gemeenten nog zoekende in zijn, bieden wij een pasklare oplossing via een landschapsbiografie en ontwerpprincipes in een participatieproces.
Gemeente Heiloo zag meerwaarde in deze vorm van participatie en denkt er over na om ook op andere, concretere onderwerpen, dergelijke participatieprocessen in te zetten. Het leidt tot discussie tussen belanghebbenden en inzicht in wensen.