Geen wilgen, dan ook geen bijen, hommels en vlinders

Zijn hier nog wilgenstruiken?

Wie iets voor bijen, hommels en vlinders wil doen, zaait tegenwoordig bijenlinten in of past het maaibeheer van bloemrijke bermen aan. Maar minstens zo belangrijk is om de samenstelling van aanwezige struikensoorten eens goed onder de loep te nemen. Cruciale vraag daarbij is; zijn er wel voldoende wilgenstruiken aanwezig? Wie goed om zich heen kijkt zal vaak tot de conclusie komen dat die er nog nauwelijks zijn. Zo bleek laatst in Castricum dat wilgenstruiken in vrijwel ieder bosplantsoen ontbraken. Tijd voor actie; want waar in het vroege voorjaar geen wilgenkatjes zijn, leven ook geen (wilde) bijen, hommels en vlinders.

Nectarplanten van levensbelang

Dat bijen en vlinders kampen met een nijpend gebrek aan nectarplanten is zo langzamerhand overbekend. Veel minder bekend is dat het ontbreken van wilgenstruiken minstens zo’n knelpunt is. Rond veenweidegebieden zijn wilgenstuiken, meestal grauwe wilgen, nog ruim voorhanden. Daarbuiten worden ze steeds schaarser. Een wilde bij of een hommel die in maart uit de overwinteringsplek komt, staat zo voor een gigantisch probleem. Er is snel nectar nodig om weer op krachten te komen. En als er geen wilgenkatjes zijn, bieden krokussen, sneeuwklokjes en winterakoniet, allemaal stinzenplanten, enige uitkomst.

Katjes zijn hofleveranciers van stuifmeel

Het echte probleem komt pas bij de volgende stap. Er moet direct heel veel stuifmeel worden verzameld. Daar moeten de larven van bijen en hommelkoninginnen zich namelijk mee voeden, zodat weer nieuwe volken of nieuwe generaties ontstaan. Hier staat kort gezegd aan het begin van het seizoen al de gehele toekomst van deze insecten op het spel. De absolute hofleveranciers van dit stuifmeel, zowel wat betreft de kwaliteit als de kwantiteit, zijn wilgenstruiken met hun katjes. Naast grauwe wilgen, zijn vooral water- bos en katwilg van onschatbare waarde.

Gemeenten kiezen tegenwoordig echter steeds meer voor makkelijk gebruiksgroen, vaak exoten: zoals sneeuwbes, laurierkers, of Aziatische viburnum soorten, of verwijderen juist overal de struiken uit plantsoenen en parken. In agrarisch gebied zijn struiken vaak alleen nog te vinden in tuinen en op erven. Ook daar gaat het dan vaak om uitheemse (sier)heesters. Bij een inventarisatie dit jaar, bleek ook de gemeente Castricum vrijwel katjesloos te zijn.

Burgerinitiatief Bijzzzaak

Geen wonder dus dat je er haast geen bijen, hommels en vlinders meer ziet. Het in 2018 opgerichte burgerinitiatief Bijzzzaak wil deze situatie echter doen keren. De eerste bijenlinten zijn al aangelegd en diverse bloemrijke bermen worden nu veel minder gemaaid. Voor dit najaar is er het voornemen om een katjesdag in Castricum te organiseren. Het doel is om in een aantal groene linten in Castricum wilgenstruiken aan te planten. Aangevuld met enkele andere struikensoorten die weer later in het seizoen belangrijk zijn voor bijen en hommels, zoals meidoorn vuilboom en sleedoorn.

Mocht je dit op een idee brengen? Ga dan ook zelf aan de slag. Kijk rond in je gemeente hoe het er voor staat met de wilgenstruiken. Ontbreken ze, dan weet je al genoeg. Dan hebben bijen en hommels weinig kans en is het tijd voor actie.