Paddentrek barst los

Door: Peter Mol

Waarom gaan padden eigenlijk op trek?

In kringen van paddenwerkgroepen neemt de onrust toe. Na wekenlange kou is daar eindelijk zacht en nat voorjaarsweer. Dat betekent steevast dat een uniek natuurfenomeen weer op uitbarsten staat; de paddentrek. Maar waarom doen padden dat eigenlijk? Kunnen ze niet gewoon het hele jaar in hetzelfde gebied blijven? En wat weten we eigenlijk van het leven van padden door het jaar heen? Heel wat blijkt, maar dat is niet bij velen bekend.

De gewone pad

Bij de paddentrek gaat het eigenlijk maar om één soort pad; de gewone pad. Andere paddensoorten, zoals de rugstreeppad of de niet in Noord-Holland voorkomende knoflookpad, doen niet aan een massale trek. De afgelopen wintermaanden zaten de gewone padden ingegraven in de grond, het liefst onder een laag van gevallen bladeren. Sommigen kruipen ook wel diep in de modder of in de bodem van een poel. Gek genoeg overwinteren enorme aantallen padden het liefst op hoger gelegen gebieden, zoals de bossen in de duinen. Maar ook in lagere delen van Noord-Holland overwinteren padden en zij trekken soms eveneens.

Waarom op trek?

Voor gewone padden staat één gegeven vast; je plant je voort waar je zelf ooit te wereld kwam. Maar die plek weer terugvinden is bijzonder knap. Temeer daar ze pas na een jaar of vier zelf aan de voortplanting meedoen. De plekken waar het om draait zijn wateren van allerlei aard; poelen, sloten, meertjes, vaarten en kanalen. Als er maar genoeg water en waterplanten zijn. De diepte maakt niet uit. Ook niet of er vissen rondzwemmen, iets waar kikkers wel voor oppassen, want anders smikkelen die hun nageslacht direct naar binnen. De larven van padden zijn echter zo bitter en giftig, dat vissen ze mijden. Daarom zijn vele wateren geschikt. Maar de omgevingen van deze voortplantingsplekken zijn niet altijd ideaal om daar met velen jaarrond te leven.

Waar leven padden?

Padden leven overal waar voedsel en dekking is. En waar bovendien wateren voor voortplanting op loopafstand zijn. Voor gewone padden zijn afstanden van enkele kilometers geen probleem. Ze zijn het meest verzot op gevarieerde landschappen of natuurgebieden met een rijke ondergroei van ruigtekruiden, afgewisseld met struiken en bomen. Groengebieden en tuinen in dorpen of steden vinden ze ook prima. Overdag houden padden zich schuil in de dekking van hoge grassen tot wilde kruidenlagen en bij hitte in schaduwrijke vochtige plekken onder struiken, bodembedekkers of takkenrillen. Zo leven ze het grootste deel van hun tijd op land, waar ze vooral 's nachts of overdag bij regenachtig weer actief zijn.

Goedmoedige lobbes?

Gewone padden hebben nogal het imago van een ietwat onsmakelijke goedmoedige lobbes. Het zijn echter geduchte jagers die met hun uitschietende tong voortdurend kleine dieren te grazen nemen. Onderzoek toonde aan dat ze vooral veel mieren en kevers eten en daarnaast spinnen en regenwormen. Maar ook grotere prooien die voor de bek komen werken ze naar binnen. Bijvoorbeeld jonge vogels of grote naaktslakken. Padden kunnen ze doorslikken doordat de oogbollen aan de binnenzijde meewerken als een soort geleidende rollers. Wie ze zo aan het werk ziet, zal gewone padden nooit meer goedmoedige lobbesen noemen.

Tijd van de waarheid

In november graven gewone padden zich in onder dichte bladerlagen, takkenhopen en -rillen of dicht struweel. Ze gaan dan in winterstand. Als eind februari of begin maart een natte zachte periode begint, breekt de hel los. De hormonen gieren dan door het lijf en padden willen dan nog maar één ding; zich voortplanten. Dus spoeden ze zich allemaal tegelijk naar de wateren van hun geboorte. Zo snel ze kunnen grijpen de mannetjes daar een vrouwtje onder de oksels en kruipen op haar rug. In tegenstelling tot wat vele denken vindt er geen coitus plaats. De vrouwtjes persen hun eitjes simpelweg naar buiten en de mannetjes lozen hun zaad er achteraan. Als ze hun lange strengen met wel 6000 eitjes om waterplanten hebben gewikkeld, maken de vrouwen dat ze zo vlug mogelijk het water weer uit zijn. De mannen blijven hangen om later arriverende vrouwen op te wachten.

Paddenbescherming

Dat gewone padden allen tegelijk en over grotere afstanden op trek gaan, maakt ze uiterst kwetsbaar. Vooral als ze drukke wegen oversteken. En dat brengt ons weer terug bij de vrijwillige paddenwerkgroepen die de dieren helpen om duizenden verkeersslachtoffers te voorkomen. Tot voor kort raapten zij padden simpel van de weg. Tegenwoordig zijn bij wegen met omvangrijke paddentrek tunnels en schermen aangelegd. Waar enkel schermen staan verzamelen vrijwilligers de padden in opvangemmers om ze dan aan de andere zijde van de weg weer los te laten. Wie graag een steentje bijdraagt kan zich aanmelden op www.padden.nu  En lig je deze dagen in bed en hoor je 's nachts de regen tegen de ramen kletteren, realiseer je dan; daar buiten gebeurt het. Daar hebben tienduizenden padden het moment van hun leven.