Geschiedenis Huis Leyduin

Imposant landhuis al 100 jaar blikvanger van de buitenplaats

Het lijkt een 18e-eeuws paleisje, toch liet de familie Dorhout Mees Huis Leyduin 'pas' in 1921 bouwen. Dus viert Huis Leyduin dit jaar zijn eeuwfeest. Boswachter Kees Perquin blikt terug én vooruit.

Door Annemarie Bergfeld

Hoewel nog geen vijftig jaar oud werd het huis dat vorige eigenaar Van Lennep op  buitenplaats Leyduin achterliet door  mevrouw Dorhout Mees te ouderwets bevonden.  Het moest afgebroken. Mevrouw wilde voor haar gezin een historisch ogend huis met moderne voorzieningen als stromend water, een badkamer en centrale verwarming. Het gezin van Piet Dorhout Mees, voormalig burgemeester in Overijssel en gemeenteraadslid in Bloemendaal, woonde jaarrond op Leyduin. Eerdere eigenaren verpoosden zich alleen in de zomermaanden op de buitenplaats. "Nog eerder," zegt boswachter Kees Perquin, "zeker al sinds de 16e eeuw, stond er alleen een boerderij met boomgaard en moestuin. Pas later ontwikkelde Leyduin zich tot een buitenplaats: een tuin of park rond een monumentaal landhuis. Verschillende generaties van de welgestelde families Van Loon en Van Lennep ruilden 's zomers de stank en drukte van de stad graag in voor de rust en frisse lucht van de binnenduinrand." Met stoelen en lampenkappen, 85 koffers en alle personeel nam 'de familie' elk voorjaar haar intrek in het huis. Ze dronken thee in de Belvédère met uitzicht op de duinen, lieten paarden en koets uit het koetshuis halen voor een zondags ritje of wandelden langs de Leybeek met zijn aangelegde watervalletje. In de herfst vermaakten de heren zich met hun gasten op de vinkenbaan. De vinken die ze in hun netten vingen, leverden ze in bij de kok en voor de avondmaaltijd.

Statussymbool

Voor rijke stedelingen werd het bezit van een buitenplaats steeds meer een statussymbool. Begin 19e eeuw waren er tussen Beverwijk en Hillegom meer dan 120 te vinden. "Hoe mooier het huis en de tuinen, hoe hoger het aanzien van de bewoners. Maar voor sommige families was het ook een bedrijf dat geld moest opleveren. Boeren pachtten weiland voor hun vee, het personeel teelde groente en fruit in de moestuin, de boomgaard of op het aardappelland. Ook het bos moest renderen, in de bosvakken 'achteraf' werden eiken en dennen gekapt. De tuinbaas zorgde voor het onderhoud van de bloeiende siertuinen rond het huis."

Uit de hemel neergedaald

Laat nou net de siertuin die Dorhout Mees rond zijn nieuwe huis liet aanleggen, niet bewaard zijn gebleven. Rond een ruim terras groeiden haagjes en rozen. "Het huis staat er nu bij alsof het zo uit de hemel op een willekeurige plek is neergedaald. Uit hun krachten gegroeide struiken belemmeren het uitzicht en een ratjetoe aan materialen - gras, klinkers, asfalt, hardsteen - lijkt naar de muren van het huis opgerukt te zijn. Er is geen enkele relatie meer tussen huis en groen. Vroeger was er een logische overgang: van huis via siertuin naar natuur." 

Reekalfjes tussen het hoge gras 

Landschap Noord-Holland wil die overgang herstellen en de ruimte tegen het huis aan weer cultuurhistorisch verantwoord als tuin inrichten. Dit project is een van vele stappen om Leyduin in zijn oude luister te herstellen. Eerder werden al de Belvédère opnieuw toegankelijk gemaakt, Koetshuis, Juffershuis en Leybeek met cascade gerestaureerd en een nieuwe padenstructuur en stapstenenpad aangelegd. Een van de meest in het oog springende projecten was het afplaggen van circa negen hectare weiland vóór het huis. De boswachter is trots op het resultaat. "Van intensief beweid, strakgetrokken grasland hebben we het weer omgevormd naar vochtig hooiland, zoals het ooit was. Er groeien nu ongeveer 150 plantensoorten waar vogels, insecten en vlinders op afkomen. Er rennen hazen, reeën brengen hun kalfjes tussen het hoge gras ter wereld. Straks kunnen gebruikers en bezoekers vanaf de verhoogde siertuin rond het Huis van dit uitzicht genieten."