De wintervlinder droomt van een witte Kerst 

In de koude nachten...

Met het naderende einde van het jaar is ook het seizoen van de meeste insecten stil gevallen. Maar niet voor alle. De kleine en grote wintervlinder, twee zeer algemene nachtvlindersoorten, kennen nu in de donkere dagen van november en december, juist hun meest actieve periode. Voor de natuur staat daarbij veel op het spel. Vooral de kleine wintervlinder beslist in belangrijke mate hoe succesvol in het voorjaar het broedseizoen voor onder meer  kool- en pimpelmees, glanskop en bonte vliegenvanger kan verlopen. Hun rupsen vormen door hun massaliteit namelijk het belangrijkste stapelvoedsel voor de jongen van deze en andere zangvogels. Wie nu in de voornacht het bos, park of de eigen achtertuin in loopt, kan getuige zijn van een opmerkelijk liefdesleven dat aan dit alles ten grondslag ligt. En wacht daarbij niet te lang, want rond de Kerst zijn de kaarten geschud. Dan sterven wintervlinders af en ligt hun nageslacht klaar voor het voorjaar. 

Schijnsel van een lamp

Wanneer je tijdens de koude nachten van november en december buiten in het schijnsel van een lamp plotseling een kleine vlinder ziet vliegen, dan heb je met een aan 100% grenzende waarschijnlijkheid een kleine of grote wintervlinder gezien. Dankzij het hoge suikergehalte in hun lichaam, kunnen zij als nachtvlinder juist in het late najaar en het begin van de winter hun actieve leven leiden. Dat leven bestaat vooral uit de liefde bedrijven en dat gebeurt met name de eerste uren na zonsondergang. Mannelijke kleine en grote wintervlinders nemen dan posities in op de stammen van bomen en wachten daar de vrouwtjes af. Die komen niet aanvliegen, maar vanuit de strooisel laag van bladeren op de bodem, de stammen van dezelfde bomen omhoog kruipen. Want vrouwtjes hebben geen vleugels en kunnen helemaal niet vliegen. Vervolgens wordt daar, op de stammen van de bomen, terwijl wij binnen Sinterklaas vieren of later aan het Kerstdiner zitten, uitgebreid gepaard. 

Wintervlinders zijn enorme opportunisten

Waar veel andere nachtvlinders zich hebben gespecialiseerd op specifieke bomen of struiken, benutten de wintervlinders een hele reeks aan soorten. Ze maken graag gebruik van zomereiken, maar beoefenen hun liefdesleven ook op berken, lijsterbessen, linden, hazelaars en niet in de laatste plaats fruitbomen. Waar ze bij die laatsten een ware plaag kunnen zijn. Daardoor behoren ze tot de meest talrijke nachtvlinders en komen ze overal voor. 

Maar waarom zijn juist de grote en nog sterker de kleine wintervlinder dan zo cruciaal? Zeker als je ze vergelijkt met de vele andere nachtvlinders in het voorjaar. Als vrouwtjes na de liefdesdaad bevrucht zijn, kruipen ze naar de twijgen van bomen en struiken, waar ze hun eitjes afzetten op en nabij de knoppen. Als deze in het voorjaar vervolgens uitlopen, komen de rupsen uit, om zich dan massaal aan het ontluikende groen tegoed te doen. En dat is precies het moment waarop al onze koolmezen, pimpelmezen, glanskoppen en bonte vliegenvangers wachten en hun broedseizoen op afstemmen. Daarvoor moet het allemaal wel goed gaan rond Sinterklaas en de Kerst. Vooral rustige nachten met wat nachtvorst doen de wintervlinders goed. Voor de wintervlinders, maar ook voor onszelf, zou het daarom prachtig zijn als we het seizoen zouden kunnen afsluiten met een witte Kerst.