Leyduin en Woestduin brengen bijzondere soorten terug

Natuur volop in beweging 

De natuur op Buitenplaats Leyduin is volop in beweging. Dankzij grootschalige herstelmaatregelen keren bijzondere plant- en diersoorten terug naar het natuurgebied. Boswachter Menko Dijkstra: "De inspanningen werpen vruchten af: op opengewerkte gronden, in duingraslanden en langs bosranden ontstaat weer ruimte voor biodiversiteit. De werkzaamheden zorgen niet alleen voor een aantrekkelijker landschap, maar dragen ook bij aan het behoud van zeldzame soorten."

Bijzondere vondsten op de renbaan van Woestduin

Wie twee jaar geleden op de voormalige renbaan van Woestduin liep, zag een compleet andere situatie dan nu. Adelaarsvaren had grote delen overwoekerd. Van een tientallen meter brede renbaan was maar een smal pad over. Daarom is in 2024 en 2025 is een deel van de adelaarsvaren verwijderd door te plaggen. Boswachter Menko Dijkstra: “Dankzij het plaggen, waarbij de voedselrijke bovenlaag is verwijderd, ontstaat er ruimte voor pioniersvegetatie. Op deze plekken wordt nu de kleine leeuwenklauw waargenomen, een zeldzame soort die slechts sporadisch voorkomt in de regio. Daarnaast zijn soorten als valse salie, sint-janskruid, zwaluwtong en vingerhoedskruid te vinden: planten die typisch zijn voor open zandgronden en duingraslanden. Dit is precies het type vegetatie waar Woestduin zich naartoe ontwikkelt.”

Zeldzame insecten profiteren van open plekken

Ecoloog Ineke Wynia licht toe: “Opvallend is ook de aanwezigheid van bijzondere insecten op de geplagde delen van Woestduin. Er zijn harkwespen, blauwvleugelsprinkhanen en zelfs de zeldzame metaalvlinder is gezien. Deze insecten zijn afhankelijk van een gevarieerd duingrasland met open zandplekken, precies wat het natuurbeheer beoogt te herstellen.” Ook soorten als de varenspanner, een nachtvlinder die op de Rode Lijst staat en adelaarsvaren heeft als waardplant, zijn nog steeds aanwezig omdat er nog voldoende varens zijn blijven staan.

Nieuw leven op Buitenplaats Leyduin

Er zijn veelbelovende ontwikkelingen zichtbaar. Nabij het Koetshuis is een dichtgegroeide duinrel opengelegd, waardoor kwelwater opnieuw aan de oppervlakte komt. Dit zorgt voor een uniek biotoop waarin soorten als ijle zegge zich kunnen vestigen. Kwel komt ook naar boven bij de vochtige graslanden rondom het natuurinformatiecentrum Kakelye. Daar is afgelopen jaar boomopslag verwijderd. Op deze kale plekken zijn dit voorjaar voor het eerst kieviten gesignaleerd: een zeldzaam broedgeval voor het eerst aan deze kant van de spoorbaan.

Negatieve effecten van stikstof en exoten

Jarenlange stikstofneerslag heeft ook zijn weerslag op de bossen van Buitenplaats Leyduin. Door verzuring sterven meer eiken af waardoor historische lanen aangetast worden. Soorten als de adelaarsvaren en bramen nemen juist toe waardoor kwetsbare soorten afnemen. “Het liefst nemen we de oorzaak weg, maar dat ligt niet binnen onze mogelijkheden. Met de verwijdering van adelaarsvaren en bramen creëren we ruimte voor oorspronkelijke soorten die thuishoren in de bosranden en duinbossen. De valse salie, bijvoorbeeld, is zo'n soort die weer kansen krijgt. Rondom het Koetshuis slaan ook recent aangeplante bomen goed aan, en de historische stinzenflora komt langzaam terug,” vertelt boswachter Menko.

Samenwerking voor de toekomst 

De herstelmaatregelen op Leyduin vormen onderdeel van een breder plan om de biodiversiteit in de Noord-Hollandse binnenduinrand te versterken. Door gericht beheer, van maaien tot plaggen en van het openhouden van watergangen tot exotenbestrijding, ontstaat een gevarieerder landschap waarin flora en fauna hun plek hebben. De groene specht, die regelmatig wordt waargenomen op de renbaan, is daar een voorbeeld van: hij profiteert van het mozaïek van bos, open duingrasland en zandplekken dat nu weer zichtbaar wordt. Een gezondere natuur is goed nieuws voor iedereen die van de binnenduinrand houdt.

De natuurherstelwerkzaamheden zijn mogelijk gemaakt door de Provincie Noord-Holland.