Beeldgalerij: boombasten

linde met korstmossen
© I. Lammers

Op de huid gezeten

De buitenste ring hout van een boom heeft enkele vitale functies. Op deze plek groeit nieuw hout aan en vindt water- en suikertransport plaats. Ook liggen er reservestoffen in opgeslagen en wordt uitdroging voorkomen. De buitenste (schors)laag maakt het moeilijk voor insecten en ziekteverwekkers om naar binnen te dringen en beschermt de vitale functies. De schors kent vele verschijningsvormen.

Door Idde Lammers

1. De beuk, geen zonaanbidder

De beuk is een statige boom die vaak als laan­boom is aangeplant op landgoederen, maar ook te zien is op zandgronden als de binnenduinrand en in het Gooi. Ze hebben een mooie, gladde bast. Deze is echter kwetsbaar voor direct zonlicht. Gelukkig staan de laanbeuken zo dicht bij elkaar dat de bladerdekken ze beschermen tegen de felle zon. Is dit niet het geval dan breken er stukken van de bast af.

beukenbast
© I. Lammers
Beuk

2. De linde, zeer rijk aan korstmossen

Van oudsher komen er twee soorten lindes voor in Nederland: de zomerlinde en de winterlinde. Door kruising zien we tegenwoordig vooral de Hollandse linde. De bast van de linde staat bekend om zijn rijke mos­ en korstmossengemeenschap. Kenners ontdekken op één stam vaak tientallen soorten. Vliegenstrontjesmos en heksenvingermos zijn op vrijwel iedere bast te vinden. Ze reageren op luchtvervuiling en zijn daardoor zeer algemeen.

linde met korstmossen
© I. Lammers
Linde

3. De Spaanse aak, met gebarsten bast

De Spaanse aak kennen we vooral als struik, maar in uit­zonderlijke gevallen kunnen ze als boom een hoogte van 25 meter bereiken. In Noord-Holland vinden we ze vooral in de binnenduinrand. De schors van oudere exemplaren is donkerbruin met oranjeachtige strepen. Op de oudere twijgen en stammen zitten vaak kurklijsten. Dit zijn diepe verticale groeven. Alsof de bast gebarsten is.

Spaanse aak
© M. Webb / NIS
Spaanse aak

4. De witte abeel, een lenticellenparadijs

De witte abeel komt oorspronkelijk uit Midden­ en Zuid­ Europa maar wordt sinds de 17de eeuw ook in Nederland aangeplant. Vooral in de duinen, omdat ze goed bestand zijn tegen de zilte zeewind. De schors van jonge bomen is grijs­wit. De soort wordt hierdoor ook wel zilverpopulier genoemd. Iets oudere bomen krijgen op de stam ruitvormige structuren; zogeheten lenticellen. Dit zijn vergroeide huidmondjes waar­door de boom gassen kan uitwisselen tussen het levende weefsel en de omgeving.

Witte abeel
© M. Webb / NIS
Witte abeel

5. De zachte berk, een licht ontvlambaar medicijn

De zachte berk is een inheemse boom die bossen vormt in het veen. De soort houdt van iets nattere plekken dan de ruwe berk, maar ze komen in bijvoorbeeld natte duinvalleien ook wel samen voor. De bast van de berk vormt als de boom op leeftijd komt papierachtige schilfers. Bij jongere exemplaren is de bast mooi glad wit. Deze schilfers bevatten de olieachtige stof betuline. Leden van de scouting weten dat deze witte velletjes licht ontvlambaar zijn; handig voor het maken van een kampvuur. De stof is ook ontstekingsremmend. 

Zachte berk
© O. Haarberg / NIS
Zachte berk

6. De zeeden, een functionele exoot

De zeeden is van oorsprong een boom uit het Middellandse Zeegebied. De soort is in het verleden naar Noord-­Holland gehaald om in de duinen het stuivende zand vast te houden. De boombast schilfert af waardoor gladde plekken met een fraaie roodachtige kleur ontstaan. Karakteristiek zijn ook de diepe groeven. Insecten kunnen zich hierin verstoppen. Vogelsoorten als het goudhaantje en de kuifmees weten dit en zoeken er graag naar een smakelijk hapje.

Zeeden
© M. Rauch / NIS
Zeeden

7. De es, een lichtliefhebber

De olijfgrijze, gladde bast van de es staat bekend om zijn rijke mos­ en korstmosgemeenschap. Ze komen veel voor in essen­hakhoutbossen. Het hakhoutbeheer zorgt voor veel licht en daar houden de mossen en korstmossen van. Kenmerkende soorten zijn haarspitsmos, glad kringmos en touwtjesmos. Er is zelfs een heuse plantengemeenschap onderscheiden die typisch is voor essenhakhout: de Gemeenschap van Groot touwtjesmos. Korstmossen zijn niet schadelijk voor de boom.

Es
© M. Webb / NIS
Es
cover M1 2024

Maak gratis kennis met ons magazine

Ben je liefhebber van natuur? Dan mag je ons magazine niet missen. Met de mooiste natuurfoto's, opvallende weetjes over dieren én verrassende achtergrondverhalen uit het veld. Inclusief fiets- of wandelroute. 

 

Naar boven